इयत्ता ५ नी ८ वी वार्षिक परीक्षा निकालात बाबत
महाराष्ट्र बालकांचा मोफत आणि सक्तीच्या शिक्षणाचा हक्क नियम, 2023 (सुधारणा) अधिसूचनेनुसार इयत्ता 5 वी आणि इयत्ता 8 वी साठी वार्षिक परीक्षा, पुनर्परीक्षा आणि मूल्यमापन प्रक्रिया निश्चित करण्याबाबत.
महाराष्ट्र शासन
शालेय शिक्षण आणि क्रीडा विभाग
शासन निर्णय क्रमांक: RTE-2022/P.No. 276/SD-1
मादाम कामा मार्ग, हुतात्मा राजगुरू चौक, मंत्रालय, मुंबई- 400 032
दिनांक: 07 डिसेंबर 2023.
वाचा:
1. बालकांचा मोफत आणि सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार अधिनियम 2009
2. शासन निर्णय क्रमांक PRE/2010/ (136) 10)/प्रशी-5, दि. 20 ऑगस्ट 2010
3. महाराष्ट्र बालकांचा मोफत आणि सक्तीच्या शिक्षणाचा हक्क नियम 2011, दिनांक 11.10.2011
4. शासन निर्णय क्रमांक संकीर्ण/2017/118/17/S. दि.-6, दि. 16 ऑक्टोबर 2018.
5. बालकांचा मोफत आणि सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार (सुधारणा) अधिनियम 2019, दि. 11 जानेवारी 2019.
6. महाराष्ट्र बालकांचा मोफत आणि सक्तीच्या शिक्षणाचा हक्क नियम 2023 (सुधारणा), दि. २९ मे २०२३.
परिचय:-
बालकांचा मोफत आणि सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार कायदा, 2009 दिनांक 1 एप्रिल 2010 पासून देशभर लागू करण्यात आला आहे. सध्याच्या कायद्याच्या कलम-16 मध्ये असे नमूद करण्यात आले आहे की, कोणत्याही मुलाला त्याच वर्गात ठेवले जाणार नाही किंवा त्याचे प्राथमिक शिक्षण पूर्ण होईपर्यंत त्याला शाळेतून काढून टाकले जाणार नाही.
संदर्भ क्र. बालकांचा मोफत आणि सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार अधिनियम, 2009 च्या कलम 16 मध्ये कलम 5 अन्वये केंद्र सरकारने सुधारणा केली आहे. त्यानुसार इयत्ता 5वी आणि 8वीच्या वर्गांसाठी वार्षिक परीक्षा अनिवार्य आहे.
संदर्भ क्र. 6 महाराष्ट्र शासनाने बालकांचा मोफत व सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार नियम 2011 च्या नियम-3 आणि नियम-10 मध्ये सुधारणा केली आहे. त्यानुसार इयत्ता 5 वी आणि 8 वी साठी वार्षिक परीक्षा होणार आहे. जर मूल वार्षिक परीक्षा उत्तीर्ण होऊ शकले नाही, तर त्याला/तिला अतिरिक्त पूरक मार्गदर्शन देऊन वार्षिक परीक्षेचा निकाल जाहीर झाल्यापासून दोन महिन्यांच्या आत पुन्हा परीक्षा देण्याची संधी दिली जाईल. जर मूल देखील पुनर्परीक्षेत नापास झाले, तर त्याला परिस्थितीनुसार 5वी किंवा 8वी वर्गात टाकले जाईल. मात्र, प्राथमिक शिक्षण पूर्ण होईपर्यंत कोणत्याही मुलाला शाळेतून काढले जाणार नाही
शासन निर्णय क्रमांक: RTE-2022/P.No. 276/SD-1
तरतूद करण्यात आली आहे. त्यानुसार, इयत्ता 5 वी आणि इयत्ता 8 वी साठी वार्षिक परीक्षा, पुनर्परीक्षा आणि मूल्यमापनाची कार्यपद्धती निश्चित करण्याचा मुद्दा शासनाच्या विचाराधीन होता.
शासन निर्णय :-
इयत्ता 5 वी आणि इयत्ता 8 वी साठी वार्षिक परीक्षा, पुनर्परीक्षा आणि मूल्यमापन प्रक्रिया 2023-24 पासून खालीलप्रमाणे राबविण्यात येत आहे.
1) प्रचलित प्रक्रिया आणि कायदेशीर बाबी:-
संदर्भ क्र. 2. महाराष्ट्र राज्यात शैक्षणिक वर्ष 2010-11 पासून, इयत्ता 1 ते इयत्ता 8 वी साठी सातत्यपूर्ण सर्वंकष मूल्यमापन प्रक्रिया लागू करण्यात आली आहे. त्यानुसार, इयत्ता 1 ली ते इयत्ता 8 वी पर्यंतच्या विद्यार्थ्यांचे रचनात्मक आणि एकत्रित मूल्यमापन केले जाते. उक्त प्रक्रियेच्या मुद्द्या 2.10 नुसार, विद्यार्थ्यांना "डी" आणि त्यापेक्षा कमी ग्रेड मिळाल्यास, अतिरिक्त पूरक मार्गदर्शनाद्वारे अशा विद्यार्थ्यांना किमान ग्रेड "C-2" मध्ये आणणे शाळा आणि शिक्षकांवर बंधनकारक असेल. मात्र, अशा विद्यार्थ्यांना कोणत्याही परिस्थितीत एकाच वर्गात ठेवता येणार नाही, असे नमूद करण्यात आले आहे.
सबब वगैरे.कोणत्याही मुलाला कोणत्याही वर्गात नापास करता येत नाही किंवा आठवीपर्यंत त्याच वर्गात ठेवता येत नाही.
2) इयत्ता 5 वी आणि 8 वी साठी वार्षिक परीक्षेची आवश्यकता (प्रचलित मूल्यमापन पद्धतीच्या मर्यादा):-
1) बऱ्याच पालकांचा असा विश्वास आहे की 8 वी पर्यंत विद्यार्थी नापास होत नाहीत, याचा अर्थ विद्यार्थ्यांचे मूल्यमापन होत नाही. वार्षिक परीक्षा पूर्वीप्रमाणेच घेण्यात याव्यात, अशी सामाजिक भावना आहे.
2) सातत्यपूर्ण सर्वसमावेशक मूल्यांकन प्रक्रियेनुसार एखाद्या मुलाने काही कारणास्तव अपेक्षित शैक्षणिक यश (ग्रेड C-2) प्राप्त केले नाही तरीही मुलाला त्याच वर्गात ठेवता येत नाही. त्याला पुढील वर्गात प्रवेश देणे बंधनकारक आहे.
3) 8वी पर्यंत विद्यार्थी नापास होत नसल्याने विद्यार्थ्यांचे अभ्यासाकडे दुर्लक्ष होत होते.
4) वयोमानानुसार मुलाला प्रवेश द्यावा लागत असल्याने, मुलाला वरच्या वर्गात प्रवेश दिल्यास मागासवर्गीयांचे शैक्षणिक यश अपेक्षित प्रमाणात प्राप्त होत नाही, त्यामुळे मुलांच्या पुढील अभ्यासात अडथळे येतात.
3) इयत्ता 5 वी आणि इयत्ता 8 वी च्या वार्षिक परीक्षेसंदर्भात नवीन प्रणालीचे अपेक्षित फायदे:-
1) इयत्ता 1 ते इयत्ता 5 वी पर्यंतच्या प्राथमिक शिक्षणाच्या टप्प्यावर विद्यार्थ्यांनी अपेक्षित शैक्षणिक यश संपादन केले आहे की नाही हे वस्तुनिष्ठपणे तपासले जाईल.
वरील परिपत्रक डाऊनलोड करण्यासाठी खालील लिंक वर क्लिक करा
Click here
